Fuzuli Programlama Dili

Eylül 19 16:59 2012 Yazar: A.Gökhan, M.Sc. Bu yazıyı yazdır

Merhaba,

Sizlere tamamen yerli yapım, göz bebeğimiz, interpreter ve programlama dili olan Fuzuli ‘den bahsetmek istiyorum. Aslında bahsetmek yerine, direk belirli yönlendirmeler yaparak daha fazla kanalize olmanızı sağlayabilirim. Bu daha etkin bir yol olacaktır. Ancak öncesinde, Fuzuli’nin resmi sitesi içerisindeki “What’s Fuzuli” içeriğini buraya da yazmak istiyorum:

Göz bebeğimiz, Fuzuli programlama dili ve interpreter ‘ımız (yorumlayıcı) 0.1.x versiyonu ile ilgilenenlerin denemelerine açıldı. FuzuliProject.org sitesinde yayınladığımız Fuzuli ‘nin kaynak kodları GPL lisansı altında kamuya da açılmıştır. Kaynak kodlar ve bazı Linux dağıtımları için hazırlanmış olan kurulum paketleri code.google.com/p/fuzuli adresinden elde edilebilir. Fuzuli hakkında bazı bilgilendirici içeriği de Practical Code Solutions altında yayınlıyoruz. Dökümantasyon ve blog içerikleri şimdilik sadece İngilizce dilinde hazırlanıyor. Tüm bunları Türkçe’ye çevirecek arkadaşları projeye bekliyoruz. Ayrıca Windows kurulum paketleri hazırlayıp ilgilenecek arkadaşları da geliştirme ekibine kabul ediyoruz. Kod kraldır! Tabiki de Fuzuli ‘nin interpreter ve çekirdek kütüphane kısımlarında da geliştirilmeye muhtaç kısımlar var.

Fuzuli ‘yi tamamen eğlence amaçlı başlattık. Aslında ne Türkiye’nin ne de dünyanın şimdilik C++, Java, C, C#, Php, Perl ve Phyton yanında yeni bir dile ihtiyacı yoktur. Bu bağlamda projemiz fuzulidir.Kültürümüzün bir parçası, düşünür ve şair Fuzuli; bu ismi, başkası çalmasın diye seçmiştir. Düşünmüştür ki kimse kendine Fuzuli ismini yakıştırmaz. Ancak Fuzuli Türkçe ‘nin yanında Farsça ve Arapça bilen bir şair olarak fuzuli kelimesinin de çift anlamlı olduğunu biliyordu. Fazilet kelimesi ile ortak kökü paylaşan fuzuli, yalnızca işe yaramaz- gereksiz anlamına gelmez. Aslında komiktir, fazilet ve fuzuli kelimelerinin aynı kökten gelişi bizim sanat ve bilime olan bakış açımızı da kısmen yansıtır.

Aslında Java ilk sürümlerinde yavaşlığı ve diğer bazı problemleri yüzünden C++ ‘nın yanında gereksiz gibi görünmüştür. Perl yazarları için de Php oldukça gereksiz bir tekrardır. Hele Phyton’dan hiç bahsetmiyorum bile. Kendimiz bu dillerin çok çok gerisindeyiz, benzetmek dahi pek haddimize değil ancak Fuzuli, bu dillerin en az ilk versiyonları kadar gereksizdir.

Bilgisayar bilimleri ile ilgili çalışmalar yapan hocalarımız, Fuzuli ‘nin kodunu çok da beğenmeyebilir ve etkin bulmayabilirler. Projede çalışan temel ekibin hiç birinin bilgisayar bilimlerinde çalışmadığını, programlamayı diğer dallarda kullandıklarını belirtelim. Etkinlik, bilimsellik, taşınabilirlik vs. konularının hiç birinde iddaalı değiliz. Yalnızca ortaya öyle veya böyle çalışabilen bir interpreter koyduk.

Fuzuli şu anda temel io, string işleme, mysql bağlantısı, multithreading, soket bağlantıları, CGI scripting gibi konuları destekliyor. C++ ve C ‘den fonksiyon çağırabilme özelliği sayesinde onu kolaylıkla genişletebiliyoruz.Yakın zamanda Java ile entegrasyon gibi özellikleri de implemente etmek üzere planlıyoruz.

Fuzuli temel olarak Lisp ve Scheme sentaksına benzer bir yapı içeriyor. Ancak bunu ısrarla belirtiyoruz ki, Fuzuli bir Lisp veya Scheme klonu değil. sentaks yapısı onlara benzese de onlar gibi çalışmıyor. Mesela Lisp dili genellikle Lisp makinesi adı verilen ve stack veri yapısı üzerine dayalı interpreter’lar ile icra edilir. Fuzuli ‘de kaynak koddan soyut sentaks ağacı (Abstract Syntax Tree) oluşturuluyor ve hiç stack kullanılmıyor. Bu bağlamda icrası, ALGOL temelli dillerdeki gibi gerçekleştiriliyor. Fuzuli ‘nin bellek kullanımında etkinlik yönünden bir takım eskiklikler var ve bunu artık toplayıcı (Garbage collector) mekanızmasını iyileştirerek gidermeyi planlıyoruz.

Bunun yanında Fuzuli, programlamaya gönül vermiş “hobbyist” şeklinde nitelendirilebilecek kişilerce yazıldı ve kamuya açıldı. Artık isteyen ona katkıda bulunabilir ve kullanabilir.

Geri kalan herşeyi Fuzuli ‘nin web sitesinden izleyebilirsiniz.

Bir kaç dakikanızı bu fuzuli metni okuyarak harcadığınız için teşekkür ederiz.

Fuzuli Geliştirici Ekibi,
jbytecode