PHP Programlama Dilinde Operatörler

Ekim 10 14:07 2012 Yazar: A.Gökhan, M.Sc. Bu yazıyı yazdır

Programlama dili, önceden belirlenmiş algoritma kurallarına göre yazılır. Operatörler de bu kurallar dahilinde gerekli olan işlevselliği sağlarlar ve bir ya da daha fazla değeri, tek bir değer haline getirerek uzun yazılımların zorluklarının önüne geçilmiş olunur. Birçok değerin bir araya getirilmesi operatörler ile sağlanan bir kolaylıktır. Operatörlere köprü görevi gören semboller demek yanlış olmaz.

Örneğin koşul olan bir durum yazılmak isteniyorsa ve birden fazla koşul söz konusuysa, bunlar için “ve”, “veya” gibi kelimeler kullanılamaz. Bunları kodlamaya entegre etmek için belirli operatörlerin varlığına ihtiyaç duyulmaktadır. Operatörler kategorize edilirse;

Matematiksel
Atama
Karşılaştırma
Mantıksal
Diğer operatörler

olarak sıralanabilir.

Matematiksel Operatörler

Matematiksel işlemler, adından anlaşıldığı gibi aritmetik işlemler yapar. Birden fazla string ifadeyi birleştirmek ya da integer ifadeler üzerinde işlemler yapmak, matematiksel operatörler yardımıyla olmaktadır.

Operatör	Tanım	Örnek	Çıktı
+	Toplama	<?php echo 4 + 7; ?>	11
–	Çıkarma	<?php echo 7 – 4; ?>	3
*	Çarpma	<?php echo 1 * 2; ?>	2
/	Bölme	<?php echo 20 / 5; ?>	4
%	Mod(Kalan Değer)	<?php echo 10 % 4; ?>	2

Matematiksel olarak bilinen işlem önceliği kuralları burada da geçerlidir. Öncelik sırası, çarpma – bölme – toplama – çıkarma şeklindedir. Bunun dışında bilinmesi gerekenler ise yazım kurallarıdır.

echo (4+8*2-1);

1	echo (4+8*2-1);

Ekran çıktısı alındığında, 8 ile 2’nin çarpımı alınıp(16) işlem önceliğinden dolayı 4 ile toplandıktan sonra(20), öncelik sırası en sonda olan çıkarma işlemi ile 1 değerinin çıkarılmasıyla (19) ve 19 değerine ulaşıldığı görülecektir.

Atama Operatörleri

Değişkenler konusunda değinildiği üzere, değişkenlerin özellikleri, kendilerine veri atanmasıyla mümkün olmaktadır. Php programlama dilinde atamalar eşitlik operatörüyle yapılır( = )

$degisken = “phpservisi.com”;

1	$degisken = “phpservisi.com”;

Burada bir atama yapılıyor ve $degisken adlı değişkene phpservisi.com karakter katarının anlamı yükleniyor.

Operatör	Örnek	Sonuç
=	x=y	x=y
+=	x+=y	x=x+y
*=	x*=y	x=x*y
-=	x-=y	x=x-y
/=	x/=y	x=x/y
%=	x.=y	x=x.y

Karşılaştırma Operatörleri

Bu operatörler belirli bir koşul söz konusu olduğunda kullanılan deyimlerdir ve true (doğru) ya da false (yanlış) değerlerini döndürürler.

Operatör	Tanım	Örnek	Anlamı	Değer
==	Eşittir	4==6	4, 6 ’ya eşittir	False
!=	Eşit Değildir	5!=7	5, 7 ’ye eşit değildir.	True
>	Büyüktür	4>6	4, 6 ’dan büyüktür.	False
<	Küçüktür	4<6	4, 6 ’dan küçüktür.	True
<>	Eşit Değildir	3<>2	3, 2 ’ye eşit değildir.	True
<=	Küçük Eşittir	5<=8	5, 8 ’den küçük ve eşittir.	True
>=	Büyük Eşittir	5>=8	5, 8 ’den büyük ve eşittir.	False

Birden fazla değişken olduğunda karşılaştırma yapılması gerekebilir. Böyle durumlarda başvurulacak operatörler karşılaştırma operatörleridir.

Aşağıda gösterilen uygulama, üye formunu doldururken şifre ve şifre onay kutucuklarına girilen değerlerin eşitliği durumunda yapılması gerekenleri ve diğer durumda yapılması gerekenleri düzenleyen kodlamayı göstermektedir. İki farklı yerden gelen değeri karşılaştırma söz konusu olduğundan karşılaştırma operatörlerinin varlığından bahsedebiliriz.

$sifre1 = $_REQUEST[“sifre1”]; //Form alanındaki şifre bölümü
$sifre2 = $_REQUEST[“sifre2”]; //Şifre doğrulama alanı
//Şifrelerin eşitliği onaylanıyor.
if($sifre1 == $sifre2) {
	echo “<script type="text/javascript">// <![CDATA[
alert(‘Şifre onayınız alınmıştır.Teşekkür Ederiz!’);
// ]]></script>”;
	//Şifre ve onayı eşit ise yapılacak olan kısım
} else {
	echo “<script type="text/javascript">// <![CDATA[
alert(‘Şifre onayında bir hata tespit edildi!’);
// ]]></script>”;
}

$sifre1 = $_REQUEST[“sifre1”]; //Form alanındaki şifre bölümü

$sifre2 = $_REQUEST[“sifre2”]; //Şifre doğrulama alanı

//Şifrelerin eşitliği onaylanıyor.

if($sifre1 == $sifre2) {

echo “<script type="text/javascript">// <![CDATA[

alert(‘Şifre onayınız alınmıştır.Teşekkür Ederiz!’);

// ]]></script>”;

//Şifre ve onayı eşit ise yapılacak olan kısım

} else {

echo “<script type="text/javascript">// <![CDATA[

alert(‘Şifre onayında bir hata tespit edildi!’);

// ]]></script>”;

}

Mantıksal Operatörler

Bu operatörlerin hem sağ tarafı hem de sol tarafı doğru (true) ise doğru döner değil ise yanlış (false) döner:

Operatör	Tanım	Örnek	Anlamı	Değer
&&	Ve	(1==2 && 2==3)	1, 2 ’ye eşit ve 2, 3 ’ye eşittir.	False
\|\|	Veya	(2==3 \|\| 4==5)	2, 3’e veya 4, 5’e eşittir.	False
!	Değildir	5!=2	5, 2’ye eşit değildir.	True

Koşullu bir ifadeyi belirlemek için operatörlerin öneminden söz ettik. Birden fazla ifade, aynı sorgulamada bulunmak zorunda olabilir. Bu durumda tek bir yargı olmasını bekleyemeyiz. Ancak basit tabanlı sistemleri oluşturmak için tek yargıdan söz edebiliriz:

if($_SESSION["VALUE"]==1) {
	include(“sayfa2.php”);

1 2	if($_SESSION["VALUE"]==1) { include(“sayfa2.php”);

        //Oturum açıldıysa sayfa2.php dosyasını çağır.
} else {
	include(“son.inc”);

//Oturum açıldıysa sayfa2.php dosyasını çağır.

} else {

include(“son.inc”);

        //İşlem gerçekleşmemiş ise son.inc adlı sayfayı çağır.
}

1 2	//İşlem gerçekleşmemiş ise son.inc adlı sayfayı çağır. }

Görüldüğü gibi burada tek bir yargının olması şartı aranıyor ve işlemler bu sorguya göre yapılıyor.

/*Kullanıcının oturum açmasıyla birlikte 
bir de yaşının 13’den büyük olduğunu sorgulamak*/
$yas = “23”;
if(($_SESSION["value"]==1) &amp;&amp; ($yas&gt;13))  {
	// Yapılması istenen koşul
}

/*Kullanıcının oturum açmasıyla birlikte

bir de yaşının 13’den büyük olduğunu sorgulamak*/

$yas = “23”;

if(($_SESSION["value"]==1) && ($yas>13)) {

// Yapılması istenen koşul

}

Bu uygulama 2 kriter belirlemektedir.

Oturumun açık olup olmaması,
Kişinin yaşının 13’den büyük olup olmaması

Belirlenen bu 2 kriter && (AND) operatörü ile ilişkili kılınmıştır. İkisinin de sonucunun TRUE olması gibi bir şart sağlanmıştır. Ancak ve ancak her iki kriter de sonucu TRUE döndürürse yapılması istenen koşul devreye girecektir.

Not: PHP programlama dili AND, OR, XOR ve NOT ifadelerini destekler.

Diğer Operatörler

Önemli operatörlerden bahsetmiştik. Önemli fakat önemi ayrıntılarda gizli olan diğer operatörlerin varlığı unutulmamalıdır.

Hata Yönetimi

Hata yönetimi, kodlama içerisindeki hatayı görmezden gelmektedir. Bir satır üzerinde yazılmış olan kod parçasının önüne bu karakter konulduğunda, o satır boyunca olan kodların yapısal ya da işlevsel olarak verdikleri hatalar uyarı olarak gösterilmeyecektir.

@$degisken="Phpservisi.com" // Satır sonuna ; konulması gerekirken konulmadı.
@eco $degisken; // echo fonksiyonu yanlış yazıldı.

1 2	@$degisken="Phpservisi.com" // Satır sonuna ; konulması gerekirken konulmadı. @eco $degisken; // echo fonksiyonu yanlış yazıldı.

Program çalıştırıldığında, satır sonuna ; karakteri konulmamasından dolayı hata verilmesi gerekirken @ karakterinden dolayı gösterilmeyecektir.

Diğer satırda ise echo fonksiyonu eco şeklinde yazıldığı için sunucu bunu tanımayacak ve hata verecektir fakat @ karakterinden dolayı bu hata gösterilmeyecektir.

$sayi = “21”;
echo @(21/0);

1 2	$sayi = “21”; echo @(21/0);

Bir sayının sıfıra bölümü, tanımsızdır. Böyle bir işlem yapmak matematiksel olarak spesifik bir hatadır. Uygulama 3.5.1.1 ‘deki kodlamada böyle bir hata vardır. Ancak, program çalıştırıldığında ekran herhangi bir hata olmadığı görülecektir. Nedeni ise @ operatörüdür.

Birleştirme Operatörü

Birden fazla string (Karakter Katarı) ifadeyi birleştirmek için kullanılan, (.) şeklindeki bir operatördür.

$deger1 = “Php”;
$deger2 = “servisi”;
$deger3 = “.com”;
Echo “$deger1.$deger2.$deger3”; //3 değişken de birleştirilmektedir.
//Ekran çıktısı -&gt; Phpservisi.com